Chồng tôi mất khi chúng tôi mới cưới nhau được đúng 1 năm rưỡi, chưa kịp có con. Tai nạn lao động. Anh ra đi ngay giữa mùa giáp hạt, bỏ tôi ở lại với đôi ba khoản nợ vay cưới xin, bỏ cả bố mẹ già ở quê yếu ớt, không ai đỡ đần.
Cả họ nhìn tôi mà tiếc. Có người bóng gió:
– “Con này giờ sống làm gì nữa, chồng chết chưa kịp có con, đi bước nữa cho xong.”
Nhưng tôi không nỡ. Không biết vì thương chồng, vì thương bố mẹ chồng hay vì cái danh “dâu thảo” mà tôi giữ mình, ở vậy, làm lụng sớm hôm, chăm lo từ miếng cơm đến bát thuốc.
Tôi làm ruộng, mùa hè phụ hồ, mùa đông thì ra chợ huyện bán rau. Tối về lại giặt giũ, đun nước, xoa bóp chân tay cho ông bà.
Suốt 10 năm như vậy, không một ngày tôi ngơi nghỉ, không một lần tôi dám nghĩ cho riêng mình. Người ta có hỏi sao không đi bước nữa, tôi chỉ cười:
– “Tôi còn bố mẹ chồng, còn cái nghĩa với nhà này.”
Ông bà cũng thương tôi. Cứ hay nói:
– “Sau này già rồi, của để lại cũng chỉ để cho con thôi, người ngoài sao so được. Mày là con tao.”
Tôi nghe mà vừa xúc động, vừa tự nhủ: “Mình cố nữa, vài năm nữa thôi.”
Năm thứ 10, mẹ chồng yếu hẳn, bố chồng thì đã nằm liệt. Một đêm tháng Chạp, bà gọi tôi vào, run run dúi cho tôi cái hộp gỗ, còn cố nói:
– “Đây là quà vợ chồng tao để lại cho con… giữ mà lo thân sau này…”
Tôi bật khóc, ôm bà mà nước mắt tuôn không ngừng. Mười năm rồi, lần đầu tôi thấy công sức của mình được ghi nhận.
Đêm đó, đợi ông bà ngủ, tôi mới lặng lẽ mở chiếc hộp ra
Bên trong là một tờ giấy cũ kỹ gập tư, cùng một sợi dây chuyền xi mạ đã đen xỉn, và một tờ giấy đỏ có ghi vài dòng.
Tôi mở ra.
Tờ giấy thứ nhất là… Giấy sang nhượng đất – nhưng tên người nhận không phải tôi, mà là tên một người lạ hoắc.
Tờ giấy thứ hai là nét chữ của mẹ chồng, nguệch ngoạc:
“Món quà là giấy khai tử của chồng mày. Từ nay tự do, muốn làm gì thì làm.”
Tôi chết lặng.
Thì ra chẳng có đất đai gì để lại cho tôi cả. Cái gọi là “quà” là một cách nói mỉa mai. Tờ giấy đỏ là… thiệp mời đám cưới của người cháu họ bên chồng – đứa từng nói yêu tôi đơn phương hồi chồng tôi mất.
Tôi không hiểu, sao ông bà có thể… tàn nhẫn đến vậy. Tôi đã cho đi cả tuổi xuân, cả sức khỏe, cả đời sống vì họ. Vậy mà cái kết tôi nhận được lại là một cú giễu cợt thâm độc.
Ngày họ mất, họ hàng đến rất đông. Nhưng tôi thì không khóc nữa. Tôi chỉ mặc tang phục đúng ba ngày, rồi lặng lẽ rời khỏi căn nhà đó, không ngoái lại.
Tôi thuê một phòng trọ nhỏ trên thị trấn, bắt đầu đi làm thuê lại từ đầu. Không ai biết tôi từng là “góa phụ của họ Nguyễn”. Tôi sống đời mình, bình thản.
5 năm sau, người cháu kia tìm đến, nói muốn gặp tôi. Tôi ngồi yên nghe anh ta nói:
– “Ngày xưa bà nói nếu tôi cưới người khác thì sẽ cho tôi căn nhà, còn nếu lấy chị thì sẽ từ mặt. Tôi xin lỗi… Tôi không biết họ ác đến vậy.”
Tôi chỉ mỉm cười, không đáp. Rồi đứng lên, khẽ nói:
– “Chẳng ai có thể khiến tôi tiếc một lần nữa. Đủ rồi.”
Có người sinh ra để làm vợ. Có người sinh ra để làm mẹ. Còn tôi – có lẽ sinh ra để học cách buông. Nhưng không sao. Buông rồi, thì nhẹ lòng. Mà sống nhẹ lòng – cũng là một dạng hạnh phúc.
